مطالعه بیان ژن cu/zn sod و میزان فعالیت انزیم سوپر اکسید دیسموتاز در چهار ژنوتیپ نخود زراعی تحت تنش شوری

چکیده تنش شوری بعنوان یکی از مهمترین تنش های غیر زیستی می باشد. با وجود حساسیت بالای نخود به شوری، گزینش ارقام متحمل کارآمدترین روش مقابله می باشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر تنش شوری بر بیان ژن cu/znsod با استفاده از تکنیک real time pcr اجرا شد. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها تحت تنش شوری با غلظت صفر (شاهد)، 40 mm و 80 mm نمک nacl قرار گرفتند و نمونه گیری در مراحل اولیه رشد گیاهچه انجام شد و استخراج rna از برگ انجام شد. برای نرمال سازی داده ها از ژن کنترل داخلی tubulin-? استفاده شد و با روش اندازه گیری نسبی، داده ها مورد ارزیابی قرار گرفت. برای یافتن رابطه محتمل بین سطح مولکولی و فیزیولوژیک اثرات تیمار ها، میزان پروتئین کل محلول برگی و میزان فعالیت آنزیم sod بعنوان آنزیم اصلی مورد مطالعه به همراه آنزیم pod, cat, apxو نیز میزان پرولین اندازه گیری شدند. نتایج آنالیز داده هایreal time pcr حاکی از آن بود که بیان ژن cu/znsod در ژنوتیپ متحمل تر کاکا و پیروز نسبت به دو ژنوتیپ حساس هاشم و آرمان در شرایط کنترل، بیشتر بود (p< 0.01)، اما بعد از تنش در رقم هاشم و آرمان بیشترین میزان دیده شد. همچنین بین میزان بیان ژن و فعالیت آنزیم sod همبستگی مثبت و معنی دار دیده شد، بطوری که رقم هاشم و آرمان که بیشترین میزان بیان ژن را نشان دادند از بالاترین سطح فعالیت آنزیم sod نیز برخوردار شدند. اندازه گیری میزان پروتئین های کُل، پرولین و سایر آنزیم ها در همه ارقام تحت تنش نسبت به کنترل، افزایش و تفاوت معنی داری را نشان داد. با بررسی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان مشخص گردید که ارقام تیپ کابلی (هاشم و آرمان) با افزایش فعالیت برخی از آنزیم های آنتی اکسیدان و میزان پروتئین کُل از ایجاد خسارت جلوگیری می کنند، اما ارقام دسی (کاکا و پیروز) با بالا نگه داشتن سطح پارامترهایی چون، پرولین و پراکسیداز در شرایط کنترل و آمادگی جهت افزایش سریع آن ها هنگام ایجاد تنش از بروز خسارت جلوگیری می کنند. مطابق با برخی از نتایج مطالعات گذشته نتایج نشان داد که نقش آنتی اکسیدانی آنزیم پراکسیداز در حدود 20 برابر آنزیم کاتالاز بود و آنزیم پراکسیداز عامل دفاعی اصلی در کاهش خسارت اکسیداتیوی در نخود تحت تنش می باشد. همچنین پارامترهایی چون، پرولین و میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز از قابلیت خوبی برای تمایز صفت تحمل به شوری برخوردار می یاشند.